می‌گویند داستان حاجی فیروز از آن جایی شروع شد که از نبود همسرش غصه نخورد!

ایشتر، ایزدبانوی باروری و زایش در اساطیر بین‌النهرین، به جهان زیرین سفر می‌کند و برای او دیگر بازگشتی نیست. پس از فرو شدن ایشتر، زایش و باروری بر زمین باز می‌ایستد خدایان در صدد چاره جویی برمی‌آیند و سرانجام موفق می‌شوند آب زندگانی را به دست آورند و بر ایشتر بپاشند. اما طبق قانون سرای مردگان، ایشتر باید جانشینی برگزیند تا او را به جای خود به جهان زیرین بفرستد.

دوموزی، شوهر ایشتر، تنها کسی‌ست که در نبود او ناراحتی نکرده؛ پس ایشتر به رسم کین‌خواهی، دوموزی را به جهان مردگان می‌فرستد!
جامه سرخ به تن دوموزی می‌کنند، روغن خوشبو به تنش می‌مالند، نی لاجورد نشان به دستش می‌دهند و او را به جهان زیرین می‌کشانند. دوموزی ایزد نباتی‌ست و با رفتنش به جهان زیرین، گیاهان خشک می‌شوند. پس چاره چیست؟ خواهر دوموزی نیمی از سال را به جای برادرش در سرزمین مردگان به سر می‌برد تا برادرش به روی زمین باز آید و گیاهان جان بگیرند. بالا آمدن دو موزی و رویش گیاهان همزمان با فرا رسیدن بهار و نوروز ما ایرانی هاست.

عده‌ای از پژوهشگران، حاجی فیروز را همان شخصیت دوموزی می‌دانند و سیه چردگی صورت او را نماد بازگشتش از دنیای مردگان می‌شمرند.